Rozkład hipergeometryczny
W tym artykule wyjaśniamy, czym jest rozkład hipergeometryczny i jak oblicza się prawdopodobieństwo dla tego typu rozkładu. W Internecie znajdziesz wzór na rozkład hipergeometryczny, jakie są jego cechy, a także kalkulator pozwalający obliczyć prawdopodobieństwo wystąpienia rozkładu hipergeometrycznego.
Co to jest rozkład hipergeometryczny?
Rozkład hipergeometryczny to rozkład prawdopodobieństwa opisujący liczbę pomyślnych przypadków w losowej ekstrakcji bez zastępowania n elementów z populacji.
Oznacza to, że rozkład hipergeometryczny służy do obliczenia prawdopodobieństwa uzyskania x sukcesów podczas wyodrębniania n elementów z populacji bez zastępowania żadnego z nich.
Rozkład hipergeometryczny ma trzy parametry:
- N : to liczba elementów w populacji (N = 0, 1, 2,…).
- K : to maksymalna liczba przypadków sukcesu (K = 0, 1, 2,…,N). Ponieważ w rozkładzie hipergeometrycznym element można uznać jedynie za „sukces” lub „porażkę”, NK to maksymalna liczba przypadków awarii.
- n : liczba wykonanych pobrań bez zamiany.
![]()
Przykładowo dyskretna zmienna losowa X posiadająca rozkład hipergeometryczny o parametrach N=8, K=5 i n=3 jest zdefiniowana następująco:
![]()
Wzór na rozkład hipergeometryczny
Wzór na rozkład hipergeometryczny jest iloczynem liczby kombinatorycznej K przez x przez liczbę kombinatoryczną NK przez nx podzieloną przez liczbę kombinatoryczną N przez n .

Gdzie N to wielkość populacji, K to całkowita liczba korzystnych przypadków, n to liczba ekstrakcji bez wymiany, a x to liczba korzystnych przypadków, dla których należy obliczyć prawdopodobieństwo wystąpienia.
👉 Za pomocą poniższego kalkulatora możesz obliczyć prawdopodobieństwo zdarzenia zmiennej zgodnej z rozkładem hipergeometrycznym.
Przykład rozkładu hipergeometrycznego
Kiedy już poznaliśmy definicję i wzór rozkładu hipergeometrycznego, teraz rozwiążemy przykład krok po kroku, abyś wiedział, jak obliczyć prawdopodobieństwo rozkładu hipergeometrycznego.
- Do worka wkładamy 20 kul niebieskich i 30 czerwonych, czyli w sumie w worku znajduje się 50 kulek. Jeśli wylosujemy 12 kul bez zwracania żadnej, znajdź prawdopodobieństwo wylosowania 4 niebieskich kul.
Pierwszą rzeczą, którą musimy zrobić, aby rozwiązać ćwiczenie, jest identyfikacja parametrów rozkładu hipergeometrycznego. W tym przypadku całkowita liczba elementów w populacji wynosi 50 ( N = 50), maksymalna liczba korzystnych przypadków to 20 ( K = 20) i losowanych jest 12 kul ( n = 12).
![Rendered by QuickLaTeX.com \left.\begin{array}{c}N=50\\[2ex]K=20\\[2ex]n=12\end{array}\right\} \longrightarrow \ X\sim HG(50,20,12)](https://statorials.org/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-352132f74408eab99d3985c63a49f322_l3.png)
Chcemy obliczyć prawdopodobieństwo wylosowania 4 niebieskich kul ( x =4), dlatego stosujemy wzór na rozkład hipergeometryczny, zastępujemy zmienne odpowiadającymi im wartościami i wykonujemy obliczenia:
![Rendered by QuickLaTeX.com P\bigl[X=x\bigr]=\cfrac{\begin{pmatrix}K\\x\end{pmatrix}\begin{pmatrix}N-K\\n-x\end{pmatrix}}{\begin{pmatrix}N\\n\end{pmatrix}}](https://statorials.org/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-caf83b14deae0fe9882e4d40e677329f_l3.png)
![Rendered by QuickLaTeX.com \begin{aligned}P\bigl[X=4\bigr]&=\cfrac{\begin{pmatrix}20\\4\end{pmatrix}\begin{pmatrix}50-20\\12-4\end{pmatrix}}{\begin{pmatrix}50\\12\end{pmatrix}} \\[1.5ex]&=\cfrac{\begin{pmatrix}20\\4\end{pmatrix}\begin{pmatrix}30\\8\end{pmatrix}}{\begin{pmatrix}50\\12\end{pmatrix}} \\[1.5ex]&=0,2336 \end{aligned}](https://statorials.org/wp-content/ql-cache/quicklatex.com-ed747dd327149d4a925e6ad7c4119f81_l3.png)
Kalkulator rozkładu hipergeometrycznego
Wprowadź parametry rozkładu hipergeometrycznego do poniższego kalkulatora online, aby obliczyć prawdopodobieństwo wystąpienia pożądanego zdarzenia.
Pamiętaj, że N to wielkość populacji, K to całkowita liczba korzystnych przypadków, n to wielkość próby, a x to wartość, dla której chcemy znaleźć prawdopodobieństwo takiego zdarzenia.
Charakterystyka rozkładu hipergeometrycznego
Rozkład hipergeometryczny ma następujące właściwości:
- Oczekiwana wartość rozkładu hipergeometrycznego jest równa liczbie elementów w próbie pomnożonej przez całkowitą liczbę korzystnych przypadków podzieloną przez liczbę elementów w populacji.
![]()
- Tryb rozkładu hipergeometrycznego to wartość zaokrąglona w dół iloczynu n+1 razy K+1 podzielonego przez N+2 .

- Wariancję rozkładu hipergeometrycznego można obliczyć za pomocą następującego wyrażenia:
![]()
- Funkcja generująca moment rozkładu hipergeometrycznego jest następująca:

- Charakterystyczna funkcja rozkładu hipergeometrycznego jest następująca:

- Prawdopodobieństwo wystąpienia danej liczby zdarzeń można obliczyć z prawdopodobieństwa liczby poprzedniej, stosując rekurencję dla rozkładu hipergeometrycznego:
![]()
Rozkład hipergeometryczny i rozkład dwumianowy
Różnica między rozkładem hipergeometrycznym a rozkładem dwumianowym polega na zastąpieniu. Rozkład hipergeometryczny stosuje się, gdy wyszukiwania nie są zastępowane, natomiast w przypadku rozkładu dwumianowego zastępowane są wyszukiwania.
Na przykład, jeśli losujemy pięć kart w talii i chcemy obliczyć prawdopodobieństwo otrzymania określonej karty, jeśli nie będziemy wymieniać każdej dobieranej karty, do obliczeń musimy użyć rozkładu hipergeometrycznego. Jeśli jednak wyjmując kartę, odłożymy ją z powrotem przed wykonaniem kolejnej ekstrakcji, wówczas do obliczenia prawdopodobieństwa musimy skorzystać z rozkładu dwumianowego.
Gdy liczba N jest duża, stosunek n/N jest mały, a liczba pożądanych korzystnych przypadków jest bardzo mała, możemy zastosować rozkład hipergeometryczny jako przybliżenie rozkładu dwumianowego. Nie polecam jednak tego, gdyż wynik nie będzie tak wiarygodny, a ponadto łatwiej jest obliczyć prawdopodobieństwa z prawa dwumianu niż z prawa hipergeometrycznego.